نه) انگیزه های مرتبط با استفاده ابزاری از دین در دین گریزی از یک سو، جاذبه های کاذب و تهاجمات فرهنگی و نهادینه نشدن دینداری عملی توانسته افراد را در عمل به آموزه های دینی، دچار سردرگمی و تزلزل کند و از سوی دیگر، استفاده ابزاری از دین در جامعه و مشاهده اعمال و رفتار […]
نه) انگیزه های مرتبط با استفاده ابزاری از دین در دین گریزی
از یک سو، جاذبه های کاذب و تهاجمات فرهنگی و نهادینه نشدن دینداری عملی توانسته افراد را در عمل به آموزه های دینی، دچار سردرگمی و تزلزل کند و از سوی دیگر، استفاده ابزاری از دین در جامعه و مشاهده اعمال و رفتار ناشایست و ناقص برخی از دین مآبان سبب آن شده که افراد نسبت به دین و آموزه های آن بی تفاوت یا بدبین و از آن گریزان گردند. عدم اجرای صحیح دین و یا ابزاری ساختن دین، به جای جذب، دافعه وسیعی را ایجاد می کند. و زمینه را برای مردم فراهم می کند که افکار و اندیشه شان به مسائل غیردینی معطوف می شود، و نسبت به دین واکنش مثبت نشان ندهند.
ده) انگیزه های نفسانی و اخلاقی دین گریزی
عده ای دین را بر نمی تابند؛ از آن جهت که آموزه های پیامبران با بی بند وباری و ولنگاری ایشان ناهمخوان است و بر زیاده خواهی ها و آزادی های جنسی و افسارگسیختگی آنان قید و بند می زند. این گروه اسیر نفس خویش گشته و هوای نفس را معبود خود قرار می دهند: “أرأیت من اتّخذ إلهه هواه ؛ آیا آن کس را که هواى نفس را به خدایى گرفته بود دیدى؟”[۱] پیروی از هوی و هوس نامطلوب و ناپسند است و خطر دین گریزی را در پی دارد.
یازده) انگیزه های ناشی از رفتار دین ستیزان در جهت دین گریزی
امروزه هجمه های رسانه ای گسترده ی دین ستیزان در جهت دین گریزی بر کسی پوشیده نیست. آنان با امکانات گستردهٌ اقتصادی، رسانه ای و اطلاع رسانی که در اختیار دارند و به شیوه های گوناگون تبلیغات فراوان بر ضدِ دین و متولیان آن به راه انداخته اند که به یقین این هجمه ها یکی دیگر از عوامل دین گریزی است.
هجوم بر ضدِ دین گاهی به شکل ناکارآمد نشان دادن دین و زیر سؤال بردن آموزه های دینی صورت می گیرد و زمانی با به چالش کشیدن باورها، رفتارها و مناسک دینی و ترویج شک و شبهه و تحقیر و استهزاى باورهاى دینى مردم خود را نشان می دهد و دیگر زمان با پخش شایعات درباره متولیان امور دینی رخ می دهد و گاهی هم به شکل هوچیگری و هیاهو راه انداختن دین را افیون ملت ها، عامل عقب ماندگی، انحطاط و استبداد و مخالف آزادی انسان معرفی می کنند، که هرکدام از این موارد سهم زیادی در دین گریزی دارند.
در قرآن می خوانیم؛ هنگامى که شعیب پیامبر(ع) مردم را به ترک بت پرستى و پرهیز از کم فروشى دعوت مى کرد، به او مى گفتند: این دعوت تو مخالف با آزادى انسان هاست. آزادى انسان حکم مى کند هر که را خواست، بپرستد و هرگونه که خواست در اموالش تصرف کند.[۲]
دوازده) انگیزه احساس ناتوانی نقش اجتماعی دین در دین گریزی
رسالت و نقش اجتماعی پیامبران و مؤمنان راستین از موضوعاتی است که در قرآن کریم به آن اشارت رفته است. اگر احساس شود که دین و متولیان آن نمی توانند به عنوان پشتوانه حقوق سیاسی و اجتماعی انسان ها قرار بگیرند و از طرفی به هر دلیل احساس شود که قبول خدا و دین ملازم با قبول حق زورگویی و استبداد حکمران است، در این صورت احتمال گریز از دین بیشتر قابل پیش بینی است.
در ادامه گفتار با خواست الهی به بررسی راهبردهای مناسب برای مداخله و اصلاح وضعیت موجود در مسیر نیل به مطلوبیت ها خواهیم پرداخت…
به قلم:استاد روحانی مجد
[۱] – فرقان/۴۳
[۲] – ترجمه تفسیر المیزان ج ۱۰، ص ۳۶۹
