محله «تبریزلی یکی از سه محله‌ی ساکنان اولیه شهر «شوشا بوده است. تصویر موجود مربوط به کتابی در همین موضوع نوشته انور چنگیزاوغلو است.محله «تبریزلی» یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شوشا است. اهالی این محله افرادی بودند که از شهر تبریز ابتدا به قلعه بیات قره‌باغ کوچ کرده بودند، سپس به شاه‌بولاغ می‌روند و در نهایت […]
محله «تبریزلی یکی از سه محله‌ی ساکنان اولیه شهر «شوشا بوده است. تصویر موجود مربوط به کتابی در همین موضوع نوشته انور چنگیزاوغلو است.محله «تبریزلی» یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شوشا است. اهالی این محله افرادی بودند که از شهر تبریز ابتدا به قلعه بیات قره‌باغ کوچ کرده بودند، سپس به شاه‌بولاغ می‌روند و در نهایت ساکن شوشا می‌شوند.
در سال ۱۸۲۳ میلادی دفتر مالیات شوشا شامل سه محله است: ۱. محله تبریزلی ۲. محله قازانچیلی ۳. محله آیلیسلی
این شهر میزبان خانواده‌های بزرگ دیگری نیز بود که از نقاط دیگر آذربایجان به این شهر آمده بودند که بعدها هر کدام به یک محله بزرگ تبدیل شدند. می‌شود گفت که محله تبریزلی قدیمی‌ترین محله شوشاست و اهالی این محله تاثیر به سزایی در پیشرفت فرهنگ و مدنیت قره‌باغ داشته‌اند. آقا حسین عارف، عبدالله جانی‌زاده، سلیمان فاخر و میرزا نجف‌قلی شمس از اهالی همین محله تبریزلی بوده‌اند که اساتید شعر، غزل و موغامات بودند.
اکثر اهالی این محل بنا به گواه سندی که در سال ۱۷۹۷ در شهر شوشا امضا شده است باسواد بوده‌اند. اولین محصل از اهالی شوشا که در مدرسه معلمان قفقاز گرجستان درس خوانده است شخصی به نام عبدالله بیگ باغیراغلو از اهالی محله تبریزلی بود. وی بعدها در گسترش فرهنگ و معارف قره‌باغ نقش مهمی داشته است. در شوشا وقتی شخص سرشناسی از محله تبریزلی را صدا می‌کردند به اول نامش «آقا» و به آخر نامش «تبریزلی» اضافه می‌کردند.
اولین عزاداری‌های عاشورا در شوشا از محله تبریزی‌ها شروع شده بود، بعدها نیز قاضی شهر به دلیل ازدحام و شور ویژه این محله در عاشوره، در مراسم‌های عزاداری این محله شرکت می‌کرد.در دوران استیلای تزارهای روس، ارامنه با پشت گرمی اربابان روس، عزاداری امام حسین را به سخره می‌گیرند و همین مسئله باعث صدور فتوای عالم دینی شهر می‌شود و اجرای فتوا به ریش‌سفید حمله تبریزلی حاجی حسین کربلایی مصطفی‌اغلو سپرده می‌شود. درباره این اتفاقات نیز مسلمانان به دربار امپراتوری روسیه نامه‌ای ارسال می‌کنند.
در سال ۱۹۰۶ میلادی ارامنه به شهر شوشا حملاتی را وارد می‌کنند که اهالی محله تبریزلی در مقاومت نقش عمده‌ای داشتند. از جمله این فعالان می‌توان از افراسیاب عظیم‌اف نام برد. وی از قهرمانان مقاومت در سال‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۶ در مقابله ارامنه مهاجم بود که جان افراد زیادی را در این سال‌ها نجات داده بود. میرمحسن نواب از شش سنگر مهم مسلمانان شوشا در این درگیری‌ها یاد می‌کند که افراسیاب فرمانده یکی از این سنگرها بوده است.
اکثر اهالی محله تبریز هم صنعتکاران توانمند و تاجران بزرگی بوده‌اند و هم در توسعه منطقه نقش داشتند در سال‌های بعد و به خصوص بعد از قرن ۱۹ اهالی محله تبریزلی در شهر شوشا حل شدند و بعد از این تاریخ دیگر مشخصا نامی از اهالی تبریزی این شهر مطرح نشده است.
همانگونه که ذکر شد اهالی تبریز جزو اصلی‌ـرین پایه‌گذاران شهر شوشا بوده‌اند و در تمام عرضه‌های فرهنگ، هنر، مذهب، سیاست و صیانت از شهر شوشا حضور فعالی داشته‌اند.
قابل ذکر است شهر شوشا در سال ۱۱۲۹ خورشیدی (۱۷۵۲ میلادی) توسط پناه‌علی خان جوانشیر، مؤسس و نخستین حاکم شوشا، از سرداران نادرشاه و حاکم قره‌باغ، بنا نهاده شد و به همین سبب به افتخار ایشان ابتدا شهر پناه‌آباد سپس شوشا نام گرفت.
✍🏻 نوشته: نوید محمدی
