سیاست خارجی ایران بعد از شهادت سپهبدحاج قاسم سلیمانی

 شهادت سپهبد سلیمانی موجب تهاجمی­تر شدن سیاست خارجی کشور در جبهه­های مختلف خواهد شد. تهاجمی به همراه هوشمندی موجب ازاله امریکا از منطقه می­شود . امریکا به دلیل مستاجر بودن در منطقه آسیب­پذیری­های زیادی در قبال ایران دارد. وجود پایگاه­های متنوع و ناوهای متحرک در آب­های منطقه یکی از آسیب­پذیرها و ضعف­های اصلی امریکا می­توند باشد. نیروهای امریکا در منطقه با دلهره و اضطراب زندگی خودشان را می­گذرانند. این امر در درازمدت باعث استهلاک روحی و روانی سربازان را به دنبال خواهد داشت . ترامپ رئیس­جمهور بی­خرد و نادان امریکا با اقدام نسنجیده خود چند هدف را دنبال می­کرد. مهمترین هدف ایجاد رضایتمندی در امریکا برای انتخابات آتی و کم کردن فشار داخلی بود. در این هدف به نظر می­رسد هنوز اقناع کامل داخلی را نتوانسته همراه سازی کند زمزمه­های اختلاف در داخل سیاستمداران در حال افزایش است. هدف بعدی ایجاد شکاف در جبهه مقاومت بود در این هدف هم ناموفق و عکس عمل گردید. با شهادت سپهبد سلیمانی و ابومهدی مهندس نوعی همگرایی در عراق بین گروه­های شیعه و تصویب اخراج امریکا از عراق در پارلمان ضربه سنگینی به امریکا بود. تظاهرات میلیونی امروز هم در عراق نشان از ناموفق بودن استراتژی ترامپ را می­رساند. هدف بعدی تضعیف جبهه مقاومت و تقویت جبهه   عبری  عربی بود که در این هدف هم موفقیتی حاصل نگردید. کشورهای عربی که تا حال در پشت امریکا سنگر گرفته بودند احساس ناامیدی بدون پشتوانه در مقاطع حساس دست داده اند. از طرفی اراده و قدرت ایران بیش از گذشته در وجود حاکمان عربی و عبری مستولی گردیده است. کشورهای عربی تا حال امریکا را بعنوان ناجی نگاه می­کردند ولی امروزه احساس تنهایی و بدون پشتوانه مطمئن و رها شده می­پندارند. امریکا در دوره ترامپ ثابت کرد که دنبال منافع صرف مادی است به خاطر امنیت کشورهای عربی حاضر به هزینه کردن نیست . در دوره ترامپ شخصیت حاکمان عربی کاملاً تحقیر می­شود . این احساس حقارت باعث از دست دادن اعتماد به نفس آنها شده است.نتیجه اینکه لاجرم بایستی دنبال همگرایی و اصلاح سیاست­های  فرسوده وبی نتیجه   گذشته     را جبران کنند منتها به دلیل احساس تحقیر بدنبال جایگاه رو به رشد ایران روند اصلاح روابط موثر خواهد بود.

هدف بعدی ترامپ ایجاد اختلاف داخلی در ایران بود که وقایع بنزین آبان ماه سیاستمداران امریکا و برخی گروه­های وطن فروش را کمی امیدوار کرده بود. با شهادت سردار دلها نه تنها ایجاد انشقاق در داخل نشد بلکه موجب اتحاد وانسجام داخلی مثال زدنی و تقویت روحیه ضدامریکایی در داخل گردید. این اتفاق به نوعی ثابت کرد که امریکا دنبال آزادی انسان­ها نیست بلکه دنبال اسارت مادی و معنوی ملتهاست. به ملت­های منطقه هم نشان داد که امریکا در صورت تضعیف منافعش حاضر به هر اقدام شیطانی است. لذا بنوعی احساس همگرایی منطقه­ای در حال شکل­گیری است. به نظر می­رسد ابهت امریکا در حال از بین رفتن در بین مسلمانان و حتی غیرمسلمانان  منطقه است. ابزار اصلی امریکا برای فشار به ایران اقتصادی است خوشبختانه به تدریج تاب­آوری اقتصاد ایران در مقابل تنش­ها و تکان­های بیرون در حال تاب­آوری بیشتر می­باشد. تحریم ترامپ باعث تقویت اقتصاد بدون نفت و فکر صادرات محور در حال شکل­گیری است . البته در مطالعه تاریخ کشورهای توسعه یافته متوجه می­شویم که همین کشورها در زمان خود شرایط بدتر و سختی را پشت سر گذاشتند. با وحدت و استقامت امکان رونق محصولات داخلی و بزرگتر کردن اقتصاد کشور با اصلاح الگوی سبک زندگی و مدیریت مناسب شرایط و اصلاح امور صادراتی و کیفیت بخشی محصولات امکان به ریل در آوردن توسعه اقتصادی وجود خواهد داشت.

به نظر می­رسد با اشتباه راهبردی ترامپ قدرت منطقه­ای ایران در حال تثبیت شدن و نقش محوری وراهبری واستراتژیک در منطقه را به دنبال خواهد داشت. با اتخاذ سیاست­های خارجی و داخلی مناسب و اقتضایی نرم و سخت و هوشمندانه این جایگاه مناسب کشور در جهان فراهم خواهد شد. 

به قلم:دکتر احمد باقری