تولید کود باارزش ورمی کمپوست

گیاهانی که از کود ورمی‌کمپوست تغذیه می‌کنند، ظاهری بلندتر و رشدی سریعتر دارند. بر اساس آزمایش‌ها و تحقیقات انجام شده، استفاده ورمی ‌کمپوست با غلظت کمتر در رشد و نمو گیاهان تأثیر بیشتری دارد. افزایش در میزان رشد و نمو گیاهان همیشه به‌عنوان یک مزیت و برتری محسوب نمی‌شود. اما کود ورمی ‌فعالیت و عملکرد بیولوژیکی دارد و خود مواد دفع‌کننده قارچی دارد که از رشد بی‌رویه و منفی محصول جلوگیری می‌کند و به‌گونه‌ای روند رشد گیاهان را کنترل می‌کند.ورمی کمپوست با داشتن همه ویژگی‌های یک کود سالم برای رشد و نمو گیاهان علاوه بر تأثیر جدی بر رشد کمّی و کیفی محصولات کشاورزی به ایجاد حالتی ماندگار در خاک منجر شده و در نهایت سلامت غذایی یک کشور را ایجاد می‌کند.تولید وِرمی کمپوست در دو سطح خانگی و انبوه انجام می‌شود که در سطح خانگی هم‌اکنون از مهم‌ترین مشاغل خانگی در دنیا محسوب می‌شود و به‌لحاظ کارآفرینی، توسعه‌ی اقتصادی، ارزش افزوده زیاد، بهره‌برداری سریع و در نهایت تأمین سلامت جامعه، اهمیت ویژه‌ای دارد.کود ورمی کمپوست با افزایش هورمون‌های رشد، گیاه را وادار می‌کند که از عناصر فعال شده در محیط ریشه غذا را جذب و عناصر کشت شده را به‌تدریج آزاد کند.ورمی کمپوست به‌علت برخورداری از خاصیت اسفنجی، علاوه‌بر نگهداشت و آزادسازی تدریجی عناصر غذایی، ضمن مقابله با کمبود آب در شرایط خشکسالی، باروری اراضی غیرقابل کشت، شور و کوهپایه‌ها را نیز در پی دارد.

ورمی کمپوست اصلاح‌کننده‌ی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک است و علاوه‌بر وزن مخصوص کم، فاقد هرگونه بو، میکروارگانیسم‌های پاتوژن، باکتری‌های غیرهوازی، قارچ‌ها و علف‌های هرز است.ورمی کمپوست حاوی بسیاری از عناصر قابل جذب شامل ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهن، روی و منگنز است.

توسعه‌ی کشاورزی پایدار، مقابله با خشکسالی، جلوگیری از تخریب خاک، امکان تولید محصولات ارگانیک، ایجاد اشتغال پایدار و به نوعی تولید ثروت را می‌توان با بهره‌گیری از ورمی‌کمپوست محقّق دانست.افزایش قابلیت جذب کودهای شیمیایی، عدم شست‌وشوی کودهای ازته و در واقع عدم آلودگی آب‌های زیرزمینی از مزایای مصرف کود وِرمی‌کمپوست عنوان شده است.

افزایش مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و آثار منفی کاربرد این کودها بر محیط زیست و سلامت موجودات زنده به‌ویژه انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست. زیاد بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی و قابلیت فراوان نگهداری آب و مواد غذایی از امتیازات ورمی‌کمپوست در مقایسه یا دیگر کودهای آلی است.

ورمی کمپوست یک کود آلی است که توسط کرم‌هایی که در آن زیسته‌اند غنی شده؛ به این صورت که آنها زایدات آلی را خورده و فضولاتی به جا می‌گذارند که کودی بسیار غنی به‌حساب می‌آید و برای رشد سالم گیاهان بسیار مفید است. البته هر کرمی چنین توانایی‌ای ندارد و باید برای رسیدن به این کود سراغ نوع خاصی از آنها یعنی اﯾﺰﯾﻨﯿﺎ ﻓﻮﺗﯿﺪا رفت. این کرم‌ها در این چند سال اخیر با توجه به روی گرداندن مردم از کود شیمیایی و نگرانی‌های زیست‌محیطی و تغذیه‌ای، کم کم شهرتی دست‌و‌پا کرده‌اند. به‌خصوص که غیر از کودی که تولید می‌کنند خودشان هم برای فروش، تکثیر و تولید می‌شوند. به هر حال اگر پایه هستید و سرمایه‌اندکی هم دارید می‌توانید دست بجنبانید و بساط تولید ورمی کمپوست را راه بیندازید، به‌خصوص اگر امکان به‌دست‌آوردن کود حیوانی مجانی یا پسماندهای کشاورزی را دارید یا برایتان ارتباط گرفتن با کشاورزان و فروش محصول به آنها مقدور است. درصورت اطمینان از بازار فروش می‌توانید مطمئن باشید ریسک دیگری ندارید و در کمتر از یک سال می‌توانید سرمایه را به جیب مبارک بازگردانده و در کنارش سود نسبتا قابل ملاحظه‌ای هم داشته باشید. در اینجا ما خلاصه‌ای از آنچه باید برای راه‌اندازی این کسب و کار انجام دهید آورده‌ایم.

کرم ایزینیا فتیدا

ایزینیا فتیدا که در اصطلاح کرم قرمز نامیده می­شود در عمل کمپوست‌سازی بسیار ارزشمند است. کرمهای کمپوست‌ساز، به میزان زیادی بومی شده و با استفاده از مواد آلی بسیار غنی بخوبی رشد می­نمایند. این کرم­ها زباله­های آلی مختلفی مصرف کرده و از خود مدفوع دفع می­نمایند که یک اصلاح کنندۀ بسیار ارزشمند برای خاک می­باشد. کرم­های قرمز قادر به تحمل طیف وسیعی از شرایط زیست محیطی می­باشند و این قدرت تحمل نشان دهنده سازگاری آنها با سامانه‌های دارای فناوری پائین یا پیشرفته و شرایط گوناگون آب و هوایی است.در سرتاسر دنیا کرم­های قرمز را بدلیل توانایی آنها در تبدیل بقایای آلی به ­کرم‌پوسال ارزشمند و سرشار از مدفوع کرم می­شناسند و هیچ محدودیتی نیز در میزان کود این کرمها وجود ندارد.

                    

جمعیت این کرمها بنابر دسترسی به مواد غذایی، رشد کرده و تثبیت می­شود. کرمهای قرمز در تمام فصول و طول سال فعال می­باشند. اما کرمهایی که به عنوان طعمه ماهیگیری نیز استفاده می­شوند محیطهای کمپوستی یا کودی را ترجیح می­دهند و جمعیت آنها تابع شرایط کمپوست می­باشد. ماده آلی بازیافت شده که از روده کرم عبور کرده و سپس به شکل مدفوع یا کود کرمی دفع می­شود، سرشار از مواد مغذی و شبیه به خاکی با ساختمان دانه­ای خوب و مناسب می­باشد.

شاید بتوان گفت در کل جهان، گونه ایزینیا فتیدا از کرمهای خاکی بیشترین مورد استفاده را در فناوری تولید کود کرمی و تولید کرم‌پوسال دارد. زیرا این کرمها نیاز به مراقبت کمی دارند. این کرم­ها بسیار پرطاقت بوده و قادر به تحمل طیف وسیعی از نوسانات دما و رطوبت می­باشند. فرآیند تولید کرم‌پوسال در این نوع کرم نیز بدلیل سازگاری غذایی با مواد آلی، بسیار آسان انجام می­گیرد، یعنی این کرمها می­توانند از انواع گوناگون زباله­های آلی تجزیه‌پذیر تغذیه کنند. هر کرم می­تواند روزانه بطور میانگین هفت میلی‌گرم زباله را بازیافت نماید. همچنین سرعت رشد آنها نیز بالاست. کرمهای بالغ، وزنی معادل با ۵/۱ گرم داشته و حدود ۵۰ تا ۵۵ روز بعد از بیرون آمدن از کوکون قادر به تولید مثل می­باشند.

هر کرم بالغ می­تواند بطور میانگین در هر سه روز یک کوکون ایجاد کند که مدت ۲۳ روز پس از آن از هر کوکون یک تا سه نوزاد کرم خارج می­گردد. اما تمام نوزادان خارج شده از کوکون زنده نمی­مانند. بطور میانگین تعداد این کرمها می­تواند تا سی برابر افزایش یابد. این کرمها در خارج از سفره­های غذایی خود حرکت نمی­کنند.

 ویژگی‌های کرم ایزینیا فتیدا:

سرعت رشد(۷ میلی‌گرم به ازای هر کرم در روز)

حداکثر وزن بدن هر کرم(۱۵۰۰ میلی گرم)

سن تقریبی رسیدن به بلوغ(۵۰ روز)

شروع پیله‌گذاری(۵۵ روز)

تعداد پیله به ازای هر کرم در روز ۳۵/۰

میانگین تعداد نوزاد خروجی از هر پیله ۷/۲٫

ظرفیت تولید مثلی کرمها در زیر آورده شده است:

تخم در شرایطی که محیط مرطوب و درجه حرارت ۲۷- ۱۶ درجه سانتی‌گراد باشد، در عرض ۲۰- ۱۴ روز کامل می‌شود.

وکرم‌های کوچک از آن بیرون می‌آیند.تخم حاصل که ۴-۳ میلی متر طول دارد پیله یا کپسول نامیده می‌شود.

درون هر پیله ۱۵-۲ عدد بچه کرم وجود دارد.بچه کرم‌ها از یک انتهای تخم خارج می‌شوند.و دارای رنگ شفاف هستند.

طول هر بچه ۵/۰ تا یک اینچ است.هر بچه کرم پس از ۹۰- ۳۰ روز به بلوغ جنسی می‌رسد.

برای تولید ورمی کمپوست چه باید بکنیم؟

کشور عزیز ما ایران در طول یک سال فقط از منبع زباله‌های شهری، ظرفیت و توان تولید بیش از ۴میلیون تن کود آلی را دارد اما شکم‌تان را صابون نزنید. با سرمایه اندکی که شما دارید قرار نیست همه این حجم را تولید کنید. ضمن اینکه در شروع کار منطقی هم نیست. یادمان باشد برای هر کار اقتصادی ابتدا باید برآورد مالی کرد و وارد کاری شد که توجیه اقتصادی داشته باشد. برای ورود در کار تولید ورمی کمپوست برخی بر این عقیده‌اند که طرح زیر ۴هزار متر توجیه اقتصادی ندارد؛ گرچه برخی حتی در خانه‌های خود هم دست به چنین کاری می‌زنند که به هر حال آن هم سود اندکی برایشان دارد. با این حال از ما می‌شنوید کار را در ۲فاز شروع کنید، فاز اول را در یک زمین کوچک ۵۰۰متری شروع کرده تا عملا در آن به تولید کرم هم بپردازید.

تهیه زمین

بنا به امکاناتی که دارید می‌توانید به‌دنبال مزرعه یا فارمی سرپوشیده یا باز باشید. اما در جست و جویتان سراغ زمینی بروید که هم آب دارد و هم برق، در غیراین صورت مجبورید مبلغی را صرف کشیدن آب و برق به زمین بکنید. علاوه بر این در انتخاب محل زمین نزدیکی به یک گاوداری هم می‌تواند در هزینه‌ها صرفه‌جویی ایجاد کند و در نتیجه سود نهایی را بالا ببرد. همچنان که می‌دانید سود همیشه از طریق فروش حاصل نمی‌شود. پایین‌آوردن هزینه‌های تولید هم خود در نهایت به سود بیشتر شما منجر می‌شود. به‌طور متوسط برای زمینی آب و برق‌دار و ۵۰۰متری مبلغی حدودا ۷۵۰هزار تومان باید اجاره پرداخت کنید و با توجه به زمان متوسط لازم برای به سرانجام رساندن فاز اول یعنی ۶ماه، کل هزینه‌ای که برای اجاره می‌دهید می‌شود ۴/۵میلیون.

آماده‌سازی‌ بستر ورمی کمپوست

اصل کار از اینجا شروع می‌شود؛ زمانی که قرار است کرم‌ها را به میهمانی زباله‌ها ببرید!

بعد از انتخاب زمین باید با همکاری و مشاوره یک اهل فن، بستر کار را آماده کنید که به روش‌های متفاوتی درست می‌شود. مثلا یک نوع آن بستر سیمانی است و یک نوعش پشته‌ای. به هر حال باید یک مشاور را در طراحی و ساخت به‌کار بگیرید تا طوری طراحی شود که آب اضافی در خاک باقی نماند و بدبو و مخاطره‌آمیز برای کرم‌ها نشود. در یک روش بستر‌سازی‌ مخزن‌های سیمانی را لایه‌کشی و زهکشی کف می‌کنند. روی آن کمی خاک ریخته که خاک پایه است و بعد پهن حیوان را می‌ریزند. هزینه مش کردن کف برای هر مترمربع، حدود ۷هزار و ۵۰۰تومان است که برای ۲۵۰متر زمین مفید شما، یک‌میلیون و ۸۷۵هزار‌تومان خواهد شد.

تهیه مواد مورد نیاز برای تولید ورمی کمپوست

تجهیزات مورد نیاز در این کار شامل ابزار و وسایلی مثل بیل، فرقون، لباس، PH متر برای اندازه‌گیری PH خاک، شلنگ، پمپ آب و… است که چیزی حدود ۳میلیون تومان آب می‌خورد. آماده‌سازی بستر و تهیه کرم هم هزینه جداگانه‌ای دارد به این قرار: ۵۰تن کود حیوانی از قرار هر تن ۲۵هزار تومان؛ در نتیجه برای ۵۰تن می‌شود یک‌میلیون و ۲۵۰هزار تومان. علاوه بر این کاه و ساقه یونجه و ساقه ذرت هم نیاز است که دوتای اول روی هم ۸تن و هر تن ۲۵۰هزار تومان و دومی یعنی ساقه ذرت یک تن به قیمت ۱۰۰هزار تومان نیاز است. علاوه بر این، مقدار کرم مورد نیاز برای این مقدار زمین ۲۰۰کیلو است که قیمت هر کیلویش می‌شود ۲۰هزار تومان. در نتیجه مبلغ نهایی تهیه این مواد روی هم چیزی حدود ۱۰میلیون و ۳۵۰هزار تومان خواهد بود.

امورات جانبی ورمی کمپوست

به فکر سرمایه‌گذاری بلند مدت باشید. یکسری امور، به سرعت برایتان سودآور خواهد شد. از آن جمله تجهیز مزرعه به یک سیستم آبرسانی درست. آبیاری قطره‌ای ۸برابر استفاده از آب را کم می‌کند و نیاز به کارگر نخواهید داشت. این هزینه‌های متفرقه آب و برق و غیره برایتان حدود یک‌میلیون تومان آب خواهد خورد. این را باید به این اضافه کنید که به کارگری ثابت برای انجام امور نیاز دارید که به ازای ماهی ۷۵۰هزار تومان برای حدود ۶ماه، ۴/۵میلیون خواهد شد و البته کارگران روزمزد هم هستند که گاهی به آنها نیاز پیدا خواهید کرد. حالا دیگر کار چندانی با کرم‌ها ندارید. فقط می‌گذارید با خیال راحت آنها در کودهای حیوانی و ساقه‌های کاه و یونجه لول بخورند و با خوردن آنها، فضولات تولید و خاک را غنی کنند.

برداشت ورمی کمپوست

زمان برداشت ورمی کمپوست از ۲تا ۶‌ماه فرق می‌کند اما به هر حال وقتی که کمپوست آماده شد شکلی شبیه چای خشک پیدا می‌کند که بی‌بو و کاملا سیاه است. در این مرحله که خاک آماده است کرم‌ها را جدا می‌کنید تا بفروشید یا برای مرحله بعد یعنی بزرگ‌تر‌کردن مزرعه استفاده کنید. به این ترتیب در پایان مرحله اول، از حدود ۶۰تن مواداولیه یا همان کاه و کود که داشته‌اید، بخشی را کرم‌ها تبدیل به انرژی برای خوردن کرده‌اند، بخشی هم به‌صورت ضایعات شیرآب و سرند و… از خاک خارج شده. نهایتا حدود ۷۰درصد از مواداولیه‌ای که داشتید به‌صورت خاک ورمی کمپوست قابل استفاده است و می‌توانید آن را به فروش برسانید.

با توجه به هزینه‌هایی که در این مطلب عنوان خواهدشد طی ۶ ماه تا زمان برداشت چیزی حدود ۲۲میلیون تومان خرج خواهید کرد که این رقم شامل تمام هزینه‌های جاری برای ۶‌ماه است. از طرفی از ۶۰تن مواداولیه، ۴۲تن ورمی کمپوست خواهید داشت که هر کیلویش حدود ۳۰۰تا ۵۰۰تومان به فروش می‌رسد؛ در نتیجه مبلغی که بابت این مقدار خاک به‌دست خواهید آورد حدود ۱۲میلیون و ۶۰۰هزارتومان در حالت حداقلی است.علاوه بر این در طول این مدت کرم‌ها ۳تا ۷برابر و به‌طور میانگین حدودا ۵برابر شده‌اند؛ یعنی در شرایطی که ما ۲۰۰کیلو کرم در این زمین استفاده کردیم حالا یک هزارکیلو کرم داریم. اگر بخواهید این کرم‌ها را بفروشید همچنان که قبلا هم گفته شد هر کیلو معادل حدود ۲۰هزار تومان است که با احتساب اینکه اگر بخواهید کار را در همین ابعاد ادامه دهید خودتان به ۲۰۰کیلو نیاز خواهید داشت، با فروش ۸۰۰کیلوی باقیمانده حدود ۱۶میلیون برایتان سود خواهد داشت. این یعنی تا همین حالا، یعنی ۶ماهی که زمان گذاشته‌‌اید حدود ۶میلیون تومان سود کرده‌اید و علاوه بر آن برای شروع به‌کار مجدد بخشی از مواد لازم، یعنی کرم‌ها را دارید و هزینه‌های ثابت‌تان هم انجام شده است. حالا دیگر با خودتان است که کار را در همین حد نگه دارید یا زمین بزرگ‌تری اجاره کرده و کار را گسترش دهید.

روش تولید ورمی کمپوست  – روش پشته ای

۱ـ  برای تولید ورمی کمپوست زمینی مسطح، بدون سنگ و کلوخ و خرده شیشه انتخاب می کنیم و سطح آن را مرطوب و سپس کاملا کوبید تا سفت شود. علت این امر جلوگیری از ایجاد هیبرید کرم های مورد استفاده با کرم های خاکی معمولی و زایل شدن آنها می باشد.

۲ ـ ایجاد سایبان برای محافظت کرم ها در برابر بارندگی و نور آفتاب

۳ ـ ایجاد پشته ای از مواد آلی (کود گاوی نیمه پوسیده) به شکل گنبدی به عرض ۷۰ و ارتفاع ۵۰ سانتی متر و طول دلخواه و آبیاری فراوان آن به منظور خروج شیرابه کود

۴ـ ایجاد شیار در طول خط الراس پشته به عمق ۱۵ سانتی متر و ریختن کرم ها به داخل آن و سپس برگرداندن کود روی کرم ها

۵ ـ آبپاشی پشته به صورت روزانه به منظور حفظ رطوبت آن

۶ ـ جداسازی کرم ها از پشته پس از تولید ورمی کمپوست با استفاده از غربال کرم ها

نکات قابل توجه برای تولید ورمی کمپوست

هوادهی

می توان با زیر رو کردن توده ، عمل هوادهی را انجام داد. تقریبا هر ۲ یا ۳ هفته یکبار ، مواد بالایی بستر می بایست به آرامی به هم زده شود.

دلایل این کار عبارتند از:

گازهای انبار شده، اجازه فرار می یابند.

از متراکم شدن بیش از اندازه بستر نیز جلوگیری می شود.

دما و رطوبت

دمای مطلوب : در فرآیند کمپوست سازی( ۳۰-۲۰) درجه سانتیگراد

می باشد.

رطوبت: محتویات توده باید مرطوب نگه داشته شوند

ولی نباید از رطوبت اشباع شوند، چرا که رطوبت بیش از حد باعث خفگی کرم ها می گردد.

شکل و اندازه ظرف ورمی کمپوست، بسته به شرایط به مقدار زائداتی که به کمپوست تبدیل می شوند و تعداد کرمهایی که کشت می دهیم ارتباط دارد. به طور متوسط ۲۰۰۰ کرم بالغ می توانند در ظرفی با ابعاد یک متر نگهداری شوند و قادر خواهند بود تقریبا ۲۰۰ کیلوگرم زائدات را در هر ماه به ورمی کمپوست تبدیل نمایند.

جنس ظرف ها می تواند از جنس چوب پرداخت نشده غیر آروماتیک یا پلاستیک باشد.

اگر محیط پرورش کرم بیرون از خانه باشد، استفاده از ظرف های چوبی جهت حفظ درجه حرارت مناسب بهتر است .

ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ورﻣﻲﻛﻤﭙﻮﺳﺖ

کرم زنده :

-جهت تغذیه مستقیم آبزیان (به خصوص ماهی قزل‌آلا)

-جهت تقویت و اصلاح خاک‌های کشاورزی

پودر خشک کرم‌خاکی :

-غذای دام و آبزیان

صنایع آرایشی و بهداشتی

چای کمپوست :

مزیت استفاده از چای کمپوست :

از طریق پاشیدن روی برگها و تعیین غلظت‌های متفاوت هنگام استفاده

-تجهیزات نسبتاً ابتدایی و دانش فنی نه چندان پیچیده در تهیه

نهایتاً افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری‌ها پس از مصرف چای کمپوست است.

بهره وری اقتصادی فن آوری ورمی کمپوست

مقادیر زیادی از زائدات که ناشی از توسعه جامعه هستند به کود تبدیل می شود و نیازی به دفع این پسماندها(۷۰%) و هزینه های گزاف آن ها نیست.

جمعیت کرم ها در عرض دو تا چهار ماه ۲ برابر می شود. بنابراین می توان آنها را به مراکز متقاضی فروخت.

محصول نهایی بسیار با ارزش است که موارد مصرف زیادی دارد.

مطالعات بر روی ورمی کمپوست، برتری آن را به کمپوست معمولی و کود های مصنوعی نشان می دهد.

مراحل تولید ورمی کمپوست بطور خلاصه به شرح زیر است:

۱٫کف:

برای کف، استفاده از آجر و سیمان بهترین گزینه است دو شاخصه ی اصلی برای کف باید در نظر گرفته شود اول اینکه جنس کف چه چیزی باشد که کرم ها قدرت نفوذ به آن را نداشته باشند و دوم آب در زیر تل ها تجمع نیافته که این امر موجب غرقاب شدن محیط و از بین رفتن کرم ها می گردد.

۲٫تل‌بندی:

بستری با ابعاد یک متر در یک متر و با ارتفاع ۴۰ سانتیمتر به ۳۰ الی ۳۵ کیلوگرم خوراک و ماده بستری نیاز دارد. این مقدار برای ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کرم خاکی کافی است که تکثیر شده و عمل کمپوست‌سازی را از لایه‌های بالایی آغاز کند. چون کرمهای قرمز تمایل دارند که از قسمت‌های سطحی بستر تغذیه نمایند، عمق بستر نباید بیش از ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر باشد. اگر بستر عمق بیشتری داشته باشد مواد آلی فشرده و بصورت غیرهوازی تجزیه شده و تولید بوی نامطبوع و مواد سمی می‌نماید و در نهایت منجر به مرگ کرم��ا می‌گردد.

۳٫شیاربندی:

در روش های روباز و سربسته بایستی در راستای طول به یک سمت شیب کشیده شود تا آب به بیرون منتقل و مثلا در یک کانال یا حوضچه جمع آوری گردد. شیارها باید با فاصله های مناسب در نظر گرفته شوند.

تذکر:‌در هنگام آبیاری نباید سرآب پاش را مستقیم به تل ها گرفت که باعث شستشوی برخی عناصر مفید می شود

رطوبت: در خیلی از منابع رطوبت ایده آل را ۶۰ تا ۷۰ درصد در نظر می گیرند و راه و شناخت درست آن به شیوه ی تجربی و کم خرج به شرح زیر می باشد: مقداری از بستر را در دست گرفته و دست خود را مشت کرده و فشار می دهیم، زمانی که فشار می دهیم باید آب از لابه لای انگشتانمان بیرون بیاید و شیوه ی چکیدن آب از دست شما نه به صورت شُرشُر باشد و نه به صورت قطره قطره، یک حالت مابین این دو حالت باشد.

pH: pH مناسب برای تزریق را در حدود ۵/۷-۷ در نظر می گیرند، یعنی ما باید بعد از تل‌بندی چنان آب دادن را انجام دهیم که با استفاده از لجن کشی pH به این حد برسد برای اندازه گیری pH از pHهای ساده ی کاغذی می توان استفاده نمود.

۴٫تزریق کرم:

ابتدا در مرکز تل شیاری به عمق ۲۵- ۲۰ سانتی متر با بیلچه پلاستیکی ایجاد کرده آنگاه کرم را با بسته های خود داخل تل میگذاریم.

مقدار استفاده کرم در تل ها

به ازای هر تن کود حیوانی ۵ کیلوگرم کرم گونه ی آیزینیا فوتیدا

کمپوست کرمی ، عبارت است از کود آلی ورمی کمپوست بیولوژیکی که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی درحال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه ایی از کرم های خاکی و دفع این مواد از  بدن  کرم حاصل می گردد . این مواد هنگام عبور ازمعده کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش ، ویتامینها و آنزیمها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک تولید و مورد مصرف واقع می گردد . بنابراین ورمی کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرمها .

هر عدد کرم بالغ قادر است در یکماه ۲۳ گرم ورمی‌کمپوست تولید کند بنابراین مدت زمان لازم برای تولید ورمی‌کمپوست

 در بستر بستگی به میزان کرم موجود در پشته‌ها دارد، نگهداری کرم درون پشته‌ها به دو منظور صورت می‌پذیرد:

الف -افزایش جمعیت

ب   -تولید ورمی‌کمپوست

۵٫مراقبت:

بعد از تزریق کرم، کار بسیار آسان می‌گردد و دیگر کار خاصی نباید انجام شود و جز آب دادن و تهویه و تامین دما، کاری وجود ندارد.

شرایط محیطی: منظور از دما همان دمای مواد غذایی کرم‌هاست که با درجه حرارت هوای آزاد ارتباط مستقیم ندارد. دمای ۱۸ تا ۲۵ درجه مناسب است.

رطوبت:  ۹۰-۷۵ درصد وزن بدن کرم‌های خاکی را آب تشکیل می‌دهد. رطوبت اضافی سبب شرایط بی‌هوازی درون توده می‌شود و رطوبت خیلی کم نیز بی‌آب شدن مواد غذایی کرم‌ها را به دنبال دارد. رطوبت ۹۰ – ۸۰ مناسب است و بهترین رطوبت ۸۵ درصد است.

هوادهی و ساختار توده: کرمها اکسیژن را از راه پوست خود جذب کرده و عمق بستر بیش از ۴۵ سانتی‌متر، سبب متراکم شدن مواد غذایی درون بستر، ایجاد محیط کم اکسیژن و زایل شدن فعالیت کرمها می‌شود. و در حداکثر عمق ۴۵ سانتی‌متری هم باید روش حلاجی بستر به منظور هوادهی آن استفاده شود.

کرمها در PH بین ۴ تا ۷ زندگی می‌کنند.

۶٫جداسازی:

مزارع ورمی‌کمپوست پس از سه الی چهار ماه مدفوع کرمی را برداشت می‌نمایند.

برای جمع‌آوری کرمها می‌توان با ایجاد یک ماهیچه از کود دامی نیمه پوسیده در کنار پشته‌ای که دیگر فاقد مواد غذایی لازم برای تغذیه کرمها است سبب مهاجرت کرمها از پشته قدیمی به این ماهیچه گردید و پس از آن اقدام به ایجاد پشته‌های جدید و انتقال جمعیت کرم به این پشته‌ها نمود.

شرح آنالیز کود ورمی کمپوست

شرح آنالیز کود

۱٫نسبت کربن به ازت در خاک :

نسبت کربن به ازت (C/N) ورمی کمپوست برابر ۲۰ و پائین تر از آن می باشد. طول دانه های خشک ورمی کمپوست بین ۱تا۵ میلیمتر و وزن مخصوص آن نیز کمتر از خاک گلدان است. هوموس آن حدود %۲۰ وزن خشک آن می باشد.

هر چه قدر نسبت ازت به کربن در خاک بیشتربا شد محصول بهتری می توان تولید کرد .وقتی که کاه وکلش را به خاک اضافه می کنیم ، مقداری ازت نیز به خاک اضافه می گردد زیرا نسبت  بیشتر c/n میباشد .محدوده c/n در محصولات کمتر از ۳۰ و بین ۱۰-۲۰ می باشد و اگر بیشتر از ۳۰ باشد معدنی شدن منفی صورت می پزیرد.

معدنی شدن ویژه خاک : وقتی که ازت معدنی قابل جذب توسط گیاهان به ازت  آلی غیر قابل جذب در می آید.

معدنی شدن منفی : زمانی است که ازت معدنی قابل استفاده به ازت معدنی غیر قابل استفاده در آید.

فاکتور ازت : مقدار ازتی که بهمراه بقایای گیاهی به خاک بدهیم تا باکتری از ازت معدنی خاک استفاده نکند.

۲٫غلظت نمک:

 غلظت نمک در محلول خاک بر اساس اصل توانائی نمک در هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک با هدایت سنج تعیین می گردد. هدایت الکتریکی (ECe یا گاهی اوقات EC) بر حسب دسی زیمنس بر متر dsm به توان ۱- اندازه گیری می شود واحد قدیمی تر اندازه گیری، میلی موس برسانتی متر بود.

حساسیت گیاهان به شوری خاک

گیاهان نسبت به شوری خاک حساسیت متفاوتی دارند و بعضی میتوانند شوری را تحمل کنند که به آن‌ها اصطلاحاً گیاهان متحمل به شوری گفته می‌شود. بعضی دیگر نسبت به شوری خاک حساس هستند که جزء گیاهان حساس محسوب می‌شوند. گل‌ها و گیاهان زینتی جزء گیاهان حساس به شوری قلمداد می‌شوند.

اثرات شوری روی رشد گیاه

شوری خاک از چند طریق رشد گیاه را دچار محدودیت میکند:

۱- آب قابل استفاده گیاه را کاهش میدهد؛ به عبارت دیگر در خاکهای شور، گیاهان زودتر دچار پژمردگی می‌شوند که این پدیده را اصطلاحاً خشکی فیزیولوژیکی میگویند. زیرا بدلیل شور بودن خاک، گیاهان نمیتوانند آب درون خاک را جذب کنند.

۲-  مسمومیت؛ بعضی از یونها به مقدار زیاد در خاکهای شور وجود دارند و بر اثر جذب زیادشان توسط گیاه، برای آن ایجاد مسمومیت میکنند که از مهمترین آن‌ها می توان کلر،سدیم و بر را نام برد.

۳- عدم تعادل تغذیهای؛ در خاکهای شور بدلیل وجود زیاد بعضی از یونها تغذیه گیاه، دچار مشکل می‌شود. بعنوان مثال در یک خاک شور، بدلیل غلظت زیاد کلر در محلول خاک و جذبآن بوسیله‌ی گیاه، جذب نیترات و سولفات توسط گیاه کم می‌شود. در صورتیکه نیترات و سولفات از یون‌های بسیار ضروری در تغذیه گیاه هستند. یا بعنوان مثال، جذب زیاد سدیم توسط گیاه، باعث کاهش جذب پتاسیم می‌شود.نوع دیگری از خاکهای دارای املاح زیاد اصطلاحاً خاکهای سدیمی گفته می‌شوند یعنی خاکهایی که درصد سدیم تبادلی آن‌ها زیاد است.

با استفاده از دستگاه conductometer مقدار EC مربوط به هر خاک در عصاره اشباع خاک را اندازه می گیریم.

اگر EC ، ۲-۴ ds/m باشد گیاهان حساس نباید کشت شود.

اگر EC کمتر از ۲ بود شور نیست وهر گیاهی را می توان کشت کرد.

اگر EC بیشتر از ۴ بود ،خاک شور است وهر گیاهی را نمی توان کاشت وفقط گیاهان مقاوم به شوری را می توان کاشت.

3. Ph :

وقتی به یک خاک، خاک قلیا یا سدیمی گفته می شود که pH عصاره اشباع بیش از ۸٫۵ باشد. برای تعیین عصاره اشباع، خاک را در یک ظرف استوانه ای می ریزیم و بتدریج آب مقطر به آن اضافه می کنیم در همین حال محتویات ظرف را به هم زده تا خمیر گل اشباع درست شود. سپس از طریق مکش مقدار کافی از عصاره به دست می آید (همین عصاره برای تعیین SAR استفاده می شود).

مقدار آب خاک در مزرعه به طور معمول بین درصد پژمردگی دائم (حد پائینی) و ظرفیت مزرعه (حد بالائی) نوسان دارد رطوبت خاک در حد بالائی تقریباً دو برابر حد پایینی است.

اندازه گیری ها در خاک نشان می دهد که در محدوده وسیعی از بافت ها، مقدار آب خاک در درصد اشباع (SP) تقریباً ۴ برابر مقدار آب خاک در فشار ۱٫۵مگاپاسکال (درصد پژمردگی دائم) است. بنابراین غلظت املاح محلول اندازه گیری شده در عصاره اشباع تقریباً نصف غلظت محلول خاک در ظرفیت مزرعه و در حدود یک چهارم غلظت در درصد پژمردگی دائم است. اثر رقت املاح که رخ می دهد، علت آن را ظرفیت نگهداری بالای آب در خاکهای ریز بافت، ذکر می کنند. به این منظور ECe با یک تقریب منطقی غلظت نمکی را که گیاهان در حال رشد در خاک با آن مواجهند برآورد می کند.

اندازه گیری کربن آلی خاک O.C

مواد آلی خاک عبارت است از حضور بقایای گیاهان، جانوران و ریزاندامکان (میکروارگانیسم ها) در مراحل مختلف تجزیه محتویات آن در خاک میزان مرغوبیت آن را نشان می دهد. مواد آلی خاک و ظایف زیادی بر عهده دارد و به عنوان شاخص نیتروژن محسوب می گردد.

میزان مرغوبیت خاک                                 درصد کربن آلی

          پایین                                              کم تراز ۰٫۵

         متوسط                                            ۰٫۷۵ – ۰٫۵

          بالا                                               بیش تر از ۰٫۷۵

درصد ماده آلی  = درصد کربن آلی   × ۱٫۷۲۴

نیتروژن کل = در صد ماده آلی × ۰٫۰۵

مواد آلی خاک

مواد آلی جزء لاینفک هر خاک بوده و خواص فیزیکی و شیمیایی آنرا تا حد قابل توجهی تغییر می دهد و عبارتست از کلیه اجسام آلی موجود در خاک اعم از زنده یا مرده ، تازه یا کهنه ، ساده یا پیچیده ومرکب . مواد آلی خاک شامل بقایای گیاهی و حیوانی در مراحل مختلف تجزیه، هوموس، میکروبها و هر ترکیب آلی دیگر می باشد .

بقایای گیاهی یا حیوانی که به خاک افزوده می گردند در نتیجه فعالیت میکروارگانیسمهای خاک تجزیه و ضمن آزاد کردن قسمتی از مواد غذایی خود دچار تغیرات زیادی می گردند ، سرعت فعالیت میکروارگانیسمها به وجود آب ، هوای کافی و حرارت مناسب برای فعالیت آنها بستگی دارد . یادآور می شود که واحد ساختمانی ماده آلی خاک کربن است . افزون بر کربن ، در ترکیب ماده آلی خاک عناصر هیدروژن، اکسیژن، فسفر، ازت و گوگرد نیز بکار رفته است . در خاکهایی که به آن کود اضافه نشده است ماده آلی مهمترین منبع تامین کننده ازت و گوگرد است .

هوموس ماده آلی کلوییدی خاک است که تجزیه آن به کندی انجام می شود و به خاک رنگ قهوه ای یا سیاه می دهد. برخی از فراورده های حاصل از تجزیه ماده آلی خاک درآب محلول بوده و به سرعت ناپدید می شوند، برخی ترکیبات دیگر پایدارتر بوده و باقی می مانند . مواد آلی پایدار بصورت چسب آلی عمل کرده و برای تشکیل خاکدانه ذرات خاک را به هم می چسبانند . هوموس دو خاصیت مشترک با رس دارد : نخست اینکه از نظر الکتریکی به مقدار زیادی باردار است . دوم اینکه سطح ویزه زیادی دارد و به خاطر همین دو خاصیت این ماده در خاک بسیار مهم است .

ماشین آلات تولید ورمی کمپوست

ماشین آلات لازم جهت تاسیس یک فارم صنعتی تولید ورمی کمپوست استاندارد وبا کیفیت از قرار زیر است:

۱٫خرد کن

از این دستگاه برای خرد کردن مواد اولیه در اندازه مورد نیاز استفاده می شود.

۲٫همزن

ازاین دستگاه برای انجام مرحله هوادهی ومخلوط کردن مداوم مواد در طی فرایند تولید ورمی کمپوست استفاده می شود.

۳٫سرند

از این دستگاه جهت تقسیم بندی محصول تولیدی به اندازه های گوناگون و همچنین

جداسازی کرم از کود استفاده می گردد.

تاثیر ورمی‌کمپوست درافزایش گیاهان:

افزایش جمعی گیاهان پس از تغذیه از کود ورمی در هر سانتی متر افزایش می‌یابد.

تاثیر ورمی‌کمپوست درافزایش ریشه:

در هر آزمایش علمی انجام شده، گیاهانی که از کود ورمی‌کمپوست تغذیه نمودند تاثیر قابل توجهی در رشد و افزایش ریشه گیاهان داشتند. افزایش ریشه گیاهان، ظرفیت جذب آب و مواد مغذی دیگر را بالا برده و از لحاظ علمی گیاهان را قوی‌تر و سالم‌تر می‌سازد. در صورتیکه اگر رویش شاخه‌ها به طور نامناسبی افزایش یابد، خطر ایجاد چسبندگی و به هم فشردگی در ریشه گیاهان وجود دارد که در این صورت گیاهان احتیاج به پیوند زنی و نشاء دارند. آزمایشات نشان داد که چسبندگی در ریشه گیاهان باعث کاهش رشد آنها خواهد شد. پس از این تحقیقات، اهمیت و ارزش سلامتی و قوت در ریشه گیاهان برای محققان و کشاورزان آشکار شد.

تاثیر ورمی‌کمپوست بر اندازه گلها:

زمان برداشت گلهای میمون آزمایش شده، محققان دریافتند نکته بسیار ارزشمند این آزمایشات این است که گلهایی که از کود ورمی‌کمپوست تغذیه نمودند، رشد بیشتری از لحاظ ساقه و گلبرگ داشتند و در مقایسه با گلهای دیگری که از کودهای معمولی (کودهای شیمیایی و …  ) تغذیه نمودند رشد ظاهری قابل توجهی داشتند. در نتیجه ظاهر متفاوت و زیبای گلها نظر خریدارن و ناظران را به خود جلب نمود به طوریکه به مرور بر میزان بهای آن گلها افزوده شد.

تاثیر ورمی‌کمپوست درضخامت و کلفتی ساقه گیاهان:

طی آزمایشات انجام شده توسط محققان، ضخامت ساقه گیاهان پس از تغذیه از کود آلی ورمی‌کمپوست افزایش قابل توجهی داشته است گرچه ایجاد ضخامت بیشتر در ساقه از اهمیت کمتری نسبت به دیگر عوامل در رشد گیاهان برخوردار است اما در بعضی گلها و گیاهان اهمیت بسزایی دارد مانند گلهای میمون که ضخامت در ساقه آنها تاثیر آشکاری بر زیبایی ظاهری این گل دارد.

تاثیر ورمی‌کمپوست در سرعت رشد و نمو گل و گیاه:

گیاهانی که در بستری با کود آلی ورمی‌کمپوست پرورش می‌یابند معمولاً رشد و نموی بیشتر و سریعتری نسبت به گیاهان دیگر دارند. در آزمایشات تحقیقاتی که بر روی گل میمون و کلم بروکلی انجام شد، نشان داد که دوره کامل رشد و نمو گلهای  میمون ۲ تا ۳ روز کمتر از دیگر گلها و گیاهان است و گل کلم بروکلی نیز در زمان نشاء و جوانه زنی،  برگهای بیشتری تولید کرده است.

نتیجه:

عکس‌العمل گیاهان مختلف به کود آلی ورمی‌کمپوست بر اساس چند عامل مهم می‌باشد. اولین و مهمترین عامل این است که نتایج آزمایشات مختلف در پرورش گیاهان با استفاده از کود ورمی در مناطق آب و هوایی مختلف متفاوت است. پیشرفت مراحل رشد برای هر گیاه در مناطق آب و هوایی مختلف یکسان نمی‌باشد و مسلماً واکنش گیاهان به سامانه کود ورمی‌کمپوست نیز متغیر خواهد بود. گیاهانی که در شرایط مطلوب آب و هوایی و تغذیه‌ای مناسب رشد می‌کنند، عکس‌العمل کندتری نسبت به افزایش میزان کود و دیگر افزودنی‌های شیمیایی به بستر خاک نشان می‌دهند. در حالی که گیاهانی که در شرایط غیر مطلوب آب و هوایی و تغذیه‌ای نامناسب رشد و پرورش پیدا می‌کنند، عکس‌العمل سریعتر و مطلوبتری در افزودن کود ورمی به خاکشان نشان می‌دهند.

فهرست منابع

۱٫پرورش کرم های مولدورمی کمپوست وکشاورزی پایدارتالیف تیویساتی۳۸۵

۲عبدلی،مع روشنی ر۱۳۸۶٫ورمی کمپوست)طراحی،ساختواجرا(انتشارات دانشگاه تهران

۳٫قهرمانی،زالهدادی،ا،اکبری غ۱۳۸۶تولیدورمی کمپوست وفراورده های جانبی آن دانشگاه تهران ۱۷۰

ص

۴٫Gupta p.k.2003 why vermicomposting? In:

vermicomposting for sustainable agriculture,agrobios(india),agro house,jodhpur,pp.14

–

۲۵٫

۵٫singh d.p.2004 vermiculture biotechnology and

biocomsting in:environmental microbi

ology and biotechnology (eds .singh,d.p.an

d dwivedi,s.k)news age international (p) limited publishers,

new delhi,pp.125.

۶٫nagavallem, kp.wani sp . lacroix, s. padmajas, vv.vineela, c. baburao,m .sahrawat ,kl. 2004  : vermicomposting: Recycling wastes into valuable  organic fertilizer .global themr on agroecosystems,  report. No8