تبریزکهن- «« عملیات بیت المقدس۲ »» چگونه و از کدام محور شروع شد؟ هدف اصلی از این عملیات چه بود؟ یگانه های عمل کننده کدام بودند؟ رمز عملیات چه بود؟ تاریخ و روز عملیات کی بود؟ این ها همه سوالاتی هست که باید برای نسل آینده به وضوح پاسخ داده شود.
ماووت یکی از روستاهای استان سلیمانیه عراق بود که چند مورد از عملیاتهای جنگ ایران و عراق در این منطقه به وقوع پیوست شاید بتوان گفت ماووت زیر پای رزمندگان ایران عزیز زانو زد.
شجاعت و غیرت فرزندان ایرانی باعث شد عملیاتی به نام بیت المقدس ۲ در اوج سرمای زمستان کردستان در میان صخره ها و کوه های سربه فک کشیده با تصرف ارتفاع مهم گرده رش و عبور از رودخانه عریض قلعه چولمان در عملیات نصر ۸ ، امکان گسترش وضعیت نیروهای خودی در منطقه غرب این روخانه و برداشتن گام های اساسی به طرف سلیمانیه مهیا گردد.
رسم و قاعده بر این است که در عملیات نظامی و امورات محموله ابتدا مناطق حساس و سوق الجیشی و همچنین استراتژیک در اولویت قرار گیرد به همین منظور،می بایست ارتفاعات قامیش ، دلبشک و الاغلو تصرف می شد. با فرا رسیدن فصل زمستان ارتفاعات منطقه را برف می پوشاند و اجرای هر عملیاتی دشوار به نظر می رسید ، درحالی که وضعیت موجود جنگ اقتضا می کرد عملیات مورد نظر هرچه سریعتر آغاز گردد .
پاس می داریم شجاعتتان را ای شهیدان؛لذا با توجه به این ضرورت ، عملیات بیت المقدس ۲ را سپاه طراحی و در تاریخ ۲۵ دی ۶۶ با رمز مبارک «یا زهرا (س)» در جبهه شمالی سلیمانیه در منطقه ماووت و با هدف تصرف ارتفاعات شمال شرق سلیمانیه با فرماندهی قرارگاه نجف و قدس آغاز کرد. لشکر قدس گیلان نیز مانند سایر لشکر های عمل کننده در این عملیات با ۴ گردان رزمی پیاده ، یک گردان ادوات ، یک گردان توپخانه ، یک گردان پدافند ویک گردان زرهی (گردان امام حسین (ع)،گردان میثم،گردان کمیل،گردان حمزه،گردان ادوات،گردان توپخانه،گردان پدافند،گردان زرهی) ، شرکت نمود .
دراین عملیات فرزان غیور ایران عزیز و اسلامی؛ با وجود سرمای شدید و دشواری مسیرهای طولانی تعیین شده ،چولمان ، قامیش و گلاله را به تصرف خود درآورند . این عملیات در چند مرحله بعد از یک هفته نبرد سخت و سنگین با کشته و زخمی شدن بیش از ۲۵۰۰ نفر و به اسارت درآوردن بیش از ۷۸۵ نفراز نیروهای دشمن به پایان رسید .
اما شرح عملیات : دسترسی به ارتفاع «گردهرش» با عملیات نصر۸ میسر شد و امکان عبور از رودخانه «قلعهچولان» و ورود به غرب، پیشروی به سمت شمال و جنوب منطقه را فراهم آورده بود، ضمن آنکه با عملیات نصر۴ و تصرف شهر «ماووت» نیز امکان اجرای عملیات در جناح چپ منطقه، شامل شرق رودخانه قلعه چولان پدید آمده بود . این نتایج سبب گردید تا شرایط لازم برای اجرای عملیات بیت المقدس۲ در شمال سلیمانیه فراهم شود .
عملیات بیت المقدس۲ با رمز «یا زهرا(سلام الله علیها)» در ساعت ۱ و۱۵ دقیقه ۲۵ دی ماه سال ۱۳۶۶ برای آزاد سازی ارتفاعات غرب شهر ماووت عراق درمنطقهای به وسعت۱۳۰ کیلومترمربع آغاز شد و در سختترین وضعیت جوی در میان برف و سرما توسط یگانهای سپاه ادامه پیدا کرد.
یگانهای خودی علاوه بر مشکلاتی که برای استقرار داشتند، هنگام پیشروی و رسیدن به مواضع دشمن نیز با دشواریهای بسیاری مواجه بودند، چنان که رزمندگان مسیرهای طولانی را به مدت۶ تا۸ ساعت در میان برف و کوهستان طی میکردند و تراکم برف در برخی محورها سبب گردیده بود تا نیروها علاوه بر دشمن، به نوعی با طبیعت و سرمای کشنده منطقه نیز مبارزه کنند.
عملیات بیت المقدس۲ در دو مرحله طرحریزی شده بود. در مرحله اول قرار بود ارتفاعات «یولان»، «دستهرمدان»، یالهای «کوجارو» و «الاغلو» تصرف شده و سپس در مرحله دوم پیشروی به سوی کوههای «مرکبه» و «قیوان» ادامه پیدا کند.این عملیات گر چه در مرحله دوم متوقف گردید، اما نتایج خوبی را برای رزمندگان اسلام به همراه داشت. در بیت المقدس۲ بیش از۴۰ ارتفاع از جمله «اورال»، «کلاله»، «هرمدان»، «بین دورا»، «شیخ محمد» و « یولان » و چند روستای منطقه آزاد شد و دهها دستگاه تانک و نفربر، دهها قبضه خمپارهانداز و ضدهوایی ، دهها دستگاه خودروی نظامی و مهندسی و۲ رادار رازیت منهدم شد .
عراق در این عملیات۵ تیپ و گردان خود را از دست داد و تعداد کشته و زخمیها و اسرای دشمن بالغ بر ۵۴۰۰ نفر بود . غنایم این عملیات عبارت بودند از : ۱۵ دستگاه تانک و نفربر زرهی ، ۷۰ قبضه خمپارهانداز ، ۱۷ قبضه توپ ضدهوایی ، ۷۵ دستگاه خودرو ، تعداد زیادی انواع دستگاههای مخابراتی ، مقدار زیادی انواع سلاح سبک و مهمات .
اهداف و طرح مانور : منطقه عملیاتی بیتالمقدس۲ در شمال سلیمانیه قرار داشت و شامل منطقه عمومی دشت هرمدان و ارتفاعات ویولان، گوجار، قمیش، دولبشک، الاغلو و ارتفاع آمدین میشد. این عملیات به منظور پیشروی به سمت جنوب و غرب منطقه عملیاتی و با هدف نزدیک شدن به شهر سلیمانیه و سد دوکان در منطقه قلعه دیزه طرح ریزی شد . این اهداف در چند مرحله تحقق مییافت. در مرحله اول، باید ارتفاعات ویولان، دشت هرمدان، یالهای ابتدای ارتفاع گوجار و یالهای مقابل این ارتفاع که بر ارتفاع و تنگه الاغلو تسلط داشت، و نیز ارتفاعات الاغلو، قمیش و دولبشک به همراه تنگه دولبشک – الاغلو تصرف میشد.
در مرحله دوم ، بنا به وضعیت موجود، نیروها بایستی به طرف ارتفاعات موکبه و قیوان پیشروی میکردند و سپس در مرحله سوم ، عملیات به سمت دوکان ادامه مییافت. البته، مراحل دوم و سوم عملیات، در صورتی انجام میشد که وضعیت دشمن و زمان بندی دستیابی به اهداف مرحله اول، طبق برنامه تعیین شده پیش میرفت و خللی در آن ایجاد نمیشد.
سازمان رزم : وضع خاص جغرافیایی منطقه و وجود رودخانه قلعه چولان میان ارتفاع آمدین و ارتفاعات دولبشک ، الاغلو و قمیش ، عملاً منطقه عملیات را به دو محور جداگانه تقسیم میکرد . به همین دلیل جهت آمادهسازی و انجام عملیات در منطقه، دو قرارگاه در نظر گرفته شد . علاوه بر این ، کثرت یگانهای عملکننده ایجاد میکرد تا هدایت عملیات به طور جداگانه به عهده دو فرمانده و دو قرارگاه گذاشته شود . بنابراین قرارگاههای نجف و قدس برای آمادهسازی و انجام عملیات بیتالمقدس۲ انتخاب شدند .
قرارگاه نجف در محور قمیش و قرارگاه قدس در محور آمدین ، اقدامات خود را آغاز کردند .
در محور آمدین، قرارگاه قدس با استعداد ۴۷ گردان و با یگانهای زیر کار شناسایی و آمادهسازی منطقه را آغاز کرد : لشکرهای ۱۰ سیدالشهدا ، با ۱۵ گردان ؛ ۲۷ حضرت رسول (ص) با هشت گردان؛ ۳۱ عاشورا با هشت گردان ؛ ۳۲انصارالحسین با هفت گردان؛ ۵۲ قدس با پنج گردان؛ ۵۷ حضرت ابوالفضل (ع) با چهار گردان و تیپ زرهی ۲۰ رمضان با دوگروهان تانک خشایار . در محور قمیش نیز، قرارگاه نجف با استعداد ۵۷ گردان و با ترکیبی از یگانهای زیر اقدامات شناسایی و آمادهسازی منطقه را آغاز کرد: لشکرهای ۵نصر با ۱۲گردان؛ ۲۱ امامرضا(ع) با ۱۰ گردان؛ ۵۵شهدا، با شش گردان و تیپهای۱۲قائم(عج) با پنج گردان؛ ۱۸ الغدیر با پنج گردان؛ ۳۵ امام حسن(ع) با هشت گردان؛ ۴۸ فتح با پنج گردان.
در مجموع، استعداد دو قرارگاه با حضور ۱۵ یگان به ۱۰۴گردان رسید که با توجه به محورهای عملیات، مأموریت هر یک از قرارگاهها و یگانها تعیین شد. همزمان با تعیین مأموریت یگانها و بررسی جزئیات بیشتر طرح مانور، یگانها، کارشناسایی وضعیت دشمن در منطقه و آمادهسازی منطقه و نیروها را آغاز کردند. اگر چه آمادهسازی منطقه و حضور نیروها در محورهای عملیات به دلیل شرایط سخت منطقه به آهستگی صورت میگرفت و شرایط مطلوب فراهم نشده بود، اما با وجود مشکلات فراوان، یگانها در ۲۵ دی ۱۳۶۶ آماده عملیات شدند.
وضعیت دشمن : تحرک نیروهای خودی در منطقه فاو و اجرای عملیات بزرگ سالانه در منطقه جنوب، سبب گردید تا دشمن توجه ذهنی و تمرکز نیروهای خود را به منطقه جنوب معطوف نماید. وضعیت فصلی در منطقه شمال غرب نیز به گونهای بود که دشمن با توجه به سوابق عملیاتهای پیشین رزمندگان اسلام در این منطقه، امکان عملیات جدی و گسترده را پیشبینی نمیکرد . در مجموع این عوامل منجر به غافلگیری دشمن شد.
حتی پس از اجرای مرحله اول عملیات، دشمن همچنان از انتقال نیروی متناسب با این عملیات به منطقه امتناع کرد . تنها پس از آغاز مرحله دوم عملیات و با پیشروی به سمت محور اصلی عملیات، دشمن در این منطقه حضور پیدا کرد و تدریجاً به انتقال یگانهای جدید و یگانهای احتیاط سپاه یکم و سپاه دوم و همچنین دو تیپ ۶۶ و ۶۸ نیروی مخصوص از لشکر گارد ، اقدام کرد . نیروهای دشمن که از ابتدا تا انتهای عملیات به منطقه وارد شدند مجموعاً ۸ تیپ و ۴گردان بودند.
خلاصه گزارش عملیات : نام عملیات: بیت المقدس۲ / زمان اجرا: آغاز عملیات در تاریخ ۲۵ دی ماه سال ۱۳۶۶ و پایان عملیات در تاریخ ۲ بهمن ماه سال ۱۳۶۶ / تلفات دشمن : ۵۴۰۰ ( کشته ، زخمی و اسیر ) / رمز عملیات : یا زهرا (سلام الله علیها ) / مکان اجرا : غرب ارتفاعات منطقه عمومی ماووت عراق – محور شمالی جنگ / ارگانهای عملکننده : نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی / نوع تک : گسترده / فرماندهی : سپاه / اهداف عملیات : آزادسازی مناطق در دست دشمن و تسلط بر بلندیهای منطقه با فتح ارتفاعات یولان ، دست هرمدان و روستاهای منطقه
آیا نسل آینده نباید بداند که این وطن و این مرز و بوم چگونه در مقابل زیاده خواهی رژیم بعثی ۸ در دروان دفاع مقدس تاب آورد و در ماند؟! رژیمی که شاید دهها کشور دیگر با تمام امکانات پشت سرشان بودند و حتی خیلی از کشور ها علاوه بر کمک مالی و نظامی نیروی پیاده نظام نیز برای عملیات علیه ایران فرستادند، انصاف حکم می کند راویان عملیات ها حداقل به دور از گرایشات سیاسی این افتخار آفرینی رزمندگان مظلوم را به نسل آینده انتقال دهند و به قهرمانان دفاع مقدس بیشتر به این بپردازند، چراکه دفاع از ناموس و وطن واژه ای نیست که به آسانی به فراموشی سپرده شود.
لذا شایسته است متولیان امر در حوزه ایثار و شهادت نحوه پاسداشت قهرمانان و رزمندگان خود را در روزهای زمستانی فراموش نکنند و حداقل همانندکشورهای که درجنگ جهانی حضور داشتند رزمندگان خود را ارج نهند واین مهم شاید هم انتظار زیادی نیست!!!
یاد و خاطره ایثارگران و شهدای بیت المقدس ۲ را گرامی داشته و به روح بلند و والای همه آنان سلام می فرستیم و خاضعانه در مقابل عظمتشان، وقار و ابهتشان سرِ تعظیم فرود می آورم.
مطمئناً این قلم ناچیز در تشریح و تجلیل و ادای دین رشادت ها ، جان فشانی های مثال زدنی در نیل به درجه پر افتخار شهادت و ایثار نارساست و اجر و پاداش آنان جز از پیشگاه خالق هستی میسور نخواهد بود.
گردآوری کننده: جانباز و رزمنده دوران دفاع مقدس شرکت کننده در«« عملیات بیت المقدس ۲ »»و جا مانده از قافله شهدا نیروهای قرارگاه غرب نجف اشرف سپاه (محمدرضا ایازی)
