اهمیت گوگرد در کشاورزی

گوگرد، عنصری حیاتی برای تغذیه گیاهان است. نقش گوگرد در گیاهان، به طور عمده ساخت پروتئین، روغن و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی است. مقدار گوگرد مورد نیاز برای برداشت هر تن دانه‌های روغنی ۱۲ کیلوگرم، برای بقولات ۸ کیلوگرم و برای غلات ۴ کیلوگرم است. در ذکر اهمیت گوگرد از دید تغذیه گیاه، همین کافی است که در اکثر محصولات کشاورزی نسبت ازت به گوگرد لازم است در محدوده ۱۵-۱۰، و در دانه‌های روغنی این نسبت برای دستیابی به افزایش عملکرد و بهبود کیفیت، باید کمتر از ۱۰ باشد.

نتایج آزمایشها نشان داده‌است که اگر گوگرد به همراه مواد آلی و باکتریهای تیوباسیلوس با روش صحیحی جایگذاری شود و رطوبت نیز در حد مطلوب باشد، می‌تواند تا حد ۶۰ درصد عملکرد محصولات کشاورزی را افزایش دهد. شکل قابل استفاده گوگرد توسط گیاهان، به صورت یون سولفات است. ازاین رو برای تبدیل گوگرد به سولفات باید شرایط اکسیداسیون در خاک مهیا باشد.

برای قابل استفاده شدن گوگرد، از راه تبدیل آن به سولفات، مهیا کردن چهار شرط (رطوبت، مواد آلی، جایگذاری عمقی و میکروارگانیسمهای اکسیده‌کننده گوگرد) الزامی است. امروزه، بیش از هر زمان دیگر، تأمین نیاز گیاهان به عناصر غذایی کافی به منظور تضمین تولید محصول و در نتیجه تأمین امنیت غذایی جامعه بشری، اهمیت دارد. کشاورزان به طور مداوم در تلاشند تا با رفع کمبودهای این عناصر و استفاده بهینه از مصرف کود، تولید محصول را به حد پتانسیل (ژنتیکی) نزدیک کنند .

میزان برداشت گوگرد در مقایسه با فسفر توسط گیاهان: میزان غلظت گوگرد در برگ گیاهان، اغلب بیش از دو برابر فسفر است و این امر اهمیت نسبی گوگرد را در مقایسه با فسفر به وضوح نشان می‌دهد. غلظت گوگرد نیز باید در خاکهای زراعی بالاتر از ۱۵ میلی‌گرم در کیلوگرم باشد.
گوگرد آلی گرانوله: این کود یکی از تولیدات داخل کشور بوده و در راستای نیل به افزایش مواد آلی خاکها، اصلاح pH خاک و نیل به کشاورزی پایدار، تولید می‌شود. این کود محتوی حدود ۴۵ درصد گوگرد، ۴۵ درصد مواد آلی و ۱۰ درصد بنتونیت است که ۹۰ درصد اندازه ذرات آن ۴-۲ میلیمتر می باشد.

با توجه به آثار بسیار مثبت گوگرد (سولفات) در تأمین نیاز غذایی گیاهان، کاهش موضعی pH منطقه ریشه، اصلاح خاکهای قلیایی، کاهش بی کربنات آب آبیاری و افزایش حلاّلیت و قابل استفاده بودن عناصر غذایی پرمصرف (فسفر) و کم مصرف (ریزمغذیها) به ویژه آهن، روی، … و کنترل برخی از بیماریها نظیر سفیدک، لازم است این کود در عمق خاک (با شخم زیر خاک شود) جایگذاری و رطوبت نیز به مقدار کافی باشد تا امکان تبدیل گوگرد به سولفات (فرم قابل استفاده گیاهان) به وجود آید. مقدار مصرف گوگرد آلی گرانوله حداقل ۳۰۰-۵۰۰ کیلوگرم در هکتار است.

گوگرد کشاورزی گرانوله: این کود یکی از تولیدات کودی داخل است که در کیسه‌های ۵۰ کیلوگرمی عرضه می‌شود و حداقل محتوی ۸۵ درصد گوگرد است.مقدار مصرف گوگرد کشاورزی گرانوله در مزارع با توجه به نقش بسیار مثبت آن،حداقل ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار است. برای این که این کود مؤثر واقع شود، این کود را باید همراه با مواد آلی مصرف کرده. همچنین رطوبت خاک نیز کافی باشد. زمان مصرف این کود، قبل از کاشت محصولات زراعی بوده و برای تضمین اثر بخشی آن، باید همراه باموادآلی،زیرخاک شود.مصرف این‌کود در شرایط غرقابی و زراعت برنج و همچنین در خاکهای گچی، توصیه نمی‌شود.

از آنچه که گفته شد جمع‌بندی زیر ارائه می‌شود:

تحقیقات متعدد اثرات مثبت مصرف گوگرد در افزایش کمّی و کیفی محصولات مختلف در خاکهای آهکی را نشان داده است. توصیه می‌شود برای بهبود مشکل تغذیه گیاه، گوگرد همراه با سایر کودها در خاکهای آهکی مصرف شود.
برای فعالیت میکروارگانیسمهای اکسید کننده گوگرد لازم است رطوبت در حد کافی در محیط وجود داشته باشد. به نظر می‌رسد چنین شرایطی را از لحاظ مواد آلی و رطوبت بهتر بتوان در داخل چالکود در کنار درختان فراهم نمود. در ابتدا باکتریهای تیوباسیلوس گوگرد را به سولفات تبدیل کرده و با تشکیل و تجمع آنیون سولفات در محیط ریشه درخت،‌ اسیدیته موضعی در اطراف ریشه درختان پایین آمده و حلالیت املاح غذایی مختلف افزایش می‌یابد.
از آن جا که قسمت اعظم اکسایش گوگرد در خاک توسط میکروارگانیسمها صورت می‌گیرد برای تسریع اکسایش، لازم است مواد آلی(کوددامی کمپوست ورمی کمپوست….) همراه با گوگرد به خاک اضافه شود تا اکسایش آن با افزایش فعالیت میکروارگانیسمها تشدید گردد.
مصرف کودهای محتوی گوگرد در حال حاضر رقمی کمتر از ۱۰درصد کودهای ازتی است که باید با کمک ترویج و اطلاع‌رسانی افزایش داده شود. در حال حاضر نسبت ازت، فسفر (P2O5)، پتاسیم (K2O)، گوگرد و ریزمغذیهای مصرفی در کشور تقریباً ۱۰۰، ۴۵، ۲۱، ۹ و یک درصد بوده و در ده سال آینده لازم است این نسبت به صورت ۱۰۰، ۴۰، ۳۰، ۴۰ و ۴ درصد اصلاح شود.
با مصرف گوگرد، علاوه بر افزایش عملکرد و ارتقاء کیفی محصولات کشاورزی، pH خاک در ریزوسفر (ناحیه فعالیت ریشه) کاهش داده شده و با استفاده از ترکیبات گوگردی و استفاده از دستگاه گوگردسوز، باکتریهای اکسید کننده گوگرد نظیر تیوباسیلوس، حلاّلیت عناصر ریزمغذی افزایش یافته و نفوذ‌پذیری خاک افزایش می‌یابد. چرا که مصرف گوگرد و ترکیبات گوگردی سبب اصلاح pH خاکهای شور و آهکی و کاهش تنش شوری می‌شود.